De Omgevingswet zal na veel uitstel op 1 januari 2024 in werking treden. Dit zal onder andere een aantal veranderingen in de regelomgeving omtrent cultureel erfgoed met zich meebrengen. In deze blog zullen een aantal van deze veranderingen met betrekking tot vergunningen voor de restauratie van monumenten worden toegelicht, maar eerst zal de huidige regelgeving kort worden geschetst.
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
Een project kan bestaan uit verschillende Wabo-activiteiten, zo ook de restauratie van een monument. Er zijn twee soorten Wabo-activiteiten die betrekking kunnen hebben op de restauratie van een monument, namelijk de Wabo-activiteit ‘wijzigen’ en de Wabo-activiteit ‘bouwen’.
Wijzigen van een monument
Binnen de Wabo-activiteit ‘wijzigen’ wordt in de regelgeving onderscheid gemaakt tussen rijksmonumenten enerzijds en provinciale en gemeentelijke monumenten anderzijds.
Op grond van artikel 2.1 lid 1 onder f van de Wabo is het niet toegestaan om zonder omgevingsvergunning een rijksmonument te wijzigen. Hierop bestaan een tweetal uitzonderingen:
1) Gewoon onderhoud, ex artikel 3a onder 1 juncto artikel 2 onder 1 van bijlage II bij het Besluit omgevingsrecht;
De detaillering, profilering, vormgeving, materiaalsoort en kleur dienen gelijk te blijven.
2) Activiteiten die uitsluitend leiden tot inpandige veranderingen, ex artikel 3a onder 2 van bijlage II bij het Besluit omgevingsrecht.
Dit kan gaan om veranderingen aan recente toevoegingen die pas na de aanwijzing van het bouwwerk als rijksmonument zijn aangebracht.
Op grond van artikel 2.2 lid 1 onder b van de Wabo dient de Wabo-activiteit ‘wijzigen’ van provinciale en gemeentelijke monumenten geregeld te worden in een provinciale of gemeentelijke erfgoed- of monumentenverordening.
Bouwen in, aan, op of bij een monument
Binnen de Wabo-activiteit ‘bouwen’ wordt geen onderscheid gemaakt tussen rijksmonumenten, provinciale en gemeentelijke monumenten.
In de artikelen 2 en 3 van bijlage II bij het Besluit omgevingsrecht staat opgenomen welke activiteiten vergunningvrij zijn met betrekking tot de Wabo-activiteit ‘bouwen’:
1) Gewoon onderhoud;
Vaak gelden wel beperkingen aan de maatvoering en plaats van de bouwactiviteit.
2) Bouwwerkzaamheden die worden verricht ter uitvoering van een door de gemeente opgelegde verplichting op grond van de artikel 13, 13a of 13b van de Woningwet tot het treffen van voorzieningen.
Omgevingswet
Onder de Omgevingswet blijft het uitgangspunt dat voor het ‘wijzigen’ van een rijksmonument een vergunning moet worden aangevraagd. Op grond van artikel 5.1 van de Omgevingswet zal het niet zijn toegestaan om zonder een vergunning voor een rijksmonumentenactiviteit een rijksmonument te wijzigen. In het Besluit activiteiten leefomgeving zal worden opgenomen welke activiteiten vergunningvrij zijn. Behalve een vervanging van het begrip gewoon onderhoud door het begrip normaal onderhoud is geen inhoudelijke wijziging beoogd ten opzichte van het Besluit omgevingsrecht.
Daarnaast blijft een vergunning ‘bouwen’ nodig, indien er ook gebouwd gaat worden in, aan, op of bij het rijksmonument. In het Besluit bouwwerken leefomgeving zullen de activiteiten worden opgenomen die vergunningvrij zijn, zoals de werkzaamheden die dienen ter gewoon onderhoud.
Onder de Omgevingswet wordt het bestemmingsplan veranderd in het omgevingsplan. Alle gemeentelijke en provinciale monumenten moeten hierin worden opgenomen op grond van artikel 4.2 lid 1 van de Omgevingswet. Voor het ‘wijzigen’ van een gemeentelijk of provinciaal monument dient een vergunning voor een omgevingsplanactiviteit te worden aangevraagd. De gemeente kan zelf in het omgevingsplan het gewenste beschermingsregime bepalen. Ook een vergunning ‘bouwen’ blijft nodig, indien er ook gebouwd gaat worden in, aan, op of bij het gemeentelijke of provinciale monument.
Mocht je vragen hebben omtrent het vergunningsproces bij het restaureren van een monument of bij andere activiteiten, dan helpen wij je graag verder.